Duurzaam, uiterst energiezuinig, modern én aangenaam vertoeven. Maak kennis met KABANO; een bijna-energieneutraal vakantiehuis in de West-Vlaamse badplaats Oostduinkerke dat dankzij zijn expressief gevelbeeld en een uitgekiende materiaalkeuze vrijwel uniek is in zijn soort. Al wie reeds een bezoek bracht aan KABANO zal dan ook beamen dat het eindresultaat best mag gezien worden. Wim De Beus, architect bij Wdb-architectuurstudio bvba en eigenaar van de woning, zette hier de puntjes op de i en doet graag uit de doeken welke keuzes hij maakte om tot deze bijzondere vakantiewoning te komen, waar ook Duco een belangrijke bijdrage aan leverde.

Achter een fraaie gevel aan de rand van de duinen in een rustige wijk van Oostduinkerke schuilt een verrassend ruime, comfortabele en energiezuinige vakantiewoning voor zo’n acht personen. KABANO, zoals de vakantiewoning heet, dankt zijn naam aan het Esperanto voor hut. Wat eerder synoniem is voor beschutting, is uitgewerkt tot een volwaardig huis met een speelse houtstructuur en een hoge duurzaamheid.

Geprefabriceerd, duurzaam bouwsysteem

“We wilden vermijden om op alle architecturale vragen dezelfde pasklare antwoorden te geven”, verklaart architect Wim De Beus. “Op vlak van materiaalkeuze, ruimtelijkheid … loert het gevaar van het cliché immers om de hoek. Daarom kozen we KABANO als pilootproject om een geprefabriceerd, duurzaam bouwsysteem onder de vorm van gelamineerd kruislaaghout (CLT) toe te passen. In tegenstelling tot baksteen biedt dit systeem talloze voordelen: een grote architecturale vrijheid, een beperkte bouwtijd van slechts vier dagen, een luchtdichte constructie en een goede weerstand tegen hoge temperaturen tijdens de warmere zomermaanden om er slechts enkele op te sommen. Daarnaast werd de keuze voor hout mede ingegeven door de levendige, gezellige uitstraling van deze materiaalsoort die een sterk vakantiegevoel oproept.”

Naast een strak en toekomstgericht gevelbeeld doelde het architectenbureau tevens op het realiseren van een gezond en bijna-energieneutraal onderkomen met focus op slimme techniek en een minimum aan onderhoud. Hierbij vervulde het toegepaste ventilatiesysteem een prominente rol.

Volledig elektronische en vraaggestuurde ventilatie

Architectenbureaus worden vaak met hetzelfde dilemma geconfronteerd: welk ventilatiesysteem biedt de beste oplossing? Dit was ook wat Wim De Beus zich afvroeg. Door de ligging van KABANO vlak bij de Noordzee, waar de verse buitenlucht overheerst, lag de keuze voor Systeem C al snel voor de hand. Hierdoor kwam het ventilatiegedeelte in handen van Duco, dat als toonaangevende partij in zijn branche met een volledig elektronisch en vraaggestuurd ventilatiesysteem de gepaste invulling gaf in lijn met het concept.

“Essentieel was dat het systeem aan enkele vooropgestelde criteria voldeed, en dit was bij het DucoTronic Plus System ruimschoots het geval”, aldus de architect. “Doordat het om een vakantiewoning gaat, diende het geimplementeerde ventilatiesysteem eerst en vooral uiterst gebruiksvriendelijk te zijn voor al onze gasten. Dankzij de elektronisch gestuurde roosters van het type TronicTop 50 en TronicTop 60 hoeven de bewoners zelf niets te doen. Deze roosters openen en sluiten zich immers automatisch in functie van het CO2-gehalte zodat het binnenklimaat steeds nauwgezet in het oog gehouden wordt. De afvoer van vervuilde en vochtige lucht gebeurt via de DucoBox Focus die eveneens vraaggestuurd werkt. Zo wordt er enkel afgevoerd waar en wanneer nodig, en in de juiste hoeveelheid. Hierdoor blijft het warmteverlies tot een minimum beperkt, wat zich dan weer vertaalt in een gunstige energierekening.”

Daarnaast vormde ook het geluidstechnische aspect een niet onbelangrijk gegeven. “Vaststaat is dat wie op vakantie is, volledig tot rust wil komen. Toch is dit in de praktijk niet altijd even evident door het onaangename lawaai dat systemen veelal produceren”, vervolgt De Beus. “De DucoBox Focus daarentegen is op akoestisch gebied zodanig performant dat er tijdens het ventileren nauwelijks iets hoorbaar is, en dit zowel overdag als tijdens de nacht. Met ook een beperkt aantal kanalen en bochten dat bij Systeem C mogelijk is, ligt de weerstand gevoelig lager.”

Dat het volledige systeem, gaande van de toevoerroosters tot de afvoerventilator en- ventielen, esthetisch kon worden geplaatst, de automatische inregeling al na amper vier minuten afgerond is én het kostenplaatje niet geheel onaantrekkelijk is, trok Wim De Beus over de streep.

Bijna-energieneutraal

“Omdat we bepaalde waarden hooghielden, kregen we een resultaat om trots op te zijn, zoals bij dit project. Dit gevoel werd enkel maar versterkt door de vele lovende reacties die we kregen tijdens onze deelname aan 'Mijn Huis Mijn Architect 2016’, mede doordat de woning ook nog eens bijna-energieneutraal is”, besluit een tevreden architect.

Een strakke, duurzame en luchtdichte woning met specifieke aandacht voor het binnenklimaat trekt steeds meer bouwondernemingen aan. Dit maakt dat ook architectenbureaus en bouwondernemingen op deze sterk opkomende trend moeten inspelen. Onder de noemer ‘less is more’ trokken architectenbureau Denc! Studio en Lapeirre Woningbouw alle registers open om in Nevele een woonconcept neer te zetten waar moderne en tijdloze architectuur hand in hand gaat met energiezuinigheid en met de mens als uitgangspunt.

Comfortabel binnenklimaat
Het vervallen gebouw, dat ooit dienst deed als hoevewoning, onderging in januari 2015 een ingrijpende transformatie. Isabel Lapeirre van Lapeirre Woningbouw: 'Het ontwerpen van een kijkwoning is een complexe zoektocht naar wat de kandidaat-bouwer echt wil en de kunst is dan ook om een concept te ontwikkelen dat op de leest van je klant is geschoeid. Door de ligging waren we echter gebonden aan stedenbouwkundige beperkingen, en was het een ware uitdaging om een eenvoudig woonvolume er toch aantrekkelijk en opvallend te laten uitzien, zonder de huidige energienormen en een comfortabel binnenklimaat uit het oog te verliezen. Om aan al deze eisen te voldoen, kozen we bewust om de bestaande hoeve af te breken en ruimte te creëren voor een woning met één bouwlaag, analoog aan het oude bouwplan. De combinatie van onder meer wit gekaleide gevelsteen met roodbruine tegelpannen en zwarte aluminium ramen zorgt voor een moderne, frisse hoevewoning.'

Grote glaspartijen
Bijna de volledige achtergevel is opgetrokken uit glas waardoor er een uniek zicht op de omgeving ontstaat. Een glazen gevel brengt bovendien veel natuurlijk licht in de woning. 'Bij het realiseren van een optimaal binnenklimaat speelt naast verwarming, koeling, ventilatie en verlichting ook zonwering een belangrijke rol', aldus Isabel Lapeirre. 'Met zonwering wordt hinderlijke lichtinval en reflectie voorkomen. Daarnaast houdt het de warmte buiten waardoor er minder gekoeld hoeft te worden. Dit zorgt niet alleen voor een prettiger binnenklimaat, maar ook voor een lagere energierekening. En dat was nu juist het opzet van Lapeirre Woningbouw dat als energiezuinige aannemer een krachtig energieconcept wou neerzetten. Dankzij Duco konden we al in een vroeg stadium nadenken over een concrete invulling op het gebied van buitenzonwering.'

DucoSlide
In nauw overleg met Duco koos Lapeirre Woningbouw voor de toepassing van DucoSlide, een architecturale oplossing met schuifpanelen die naadloos aansluit bij het inspirerende concept van de kijkwoning. De horizontaal geplaatste, aluminium lamellen zorgen, naast het behoud van daglicht en het garanderen van maximale privacy, niet alleen op een natuurlijke manier voor een aanzienlijke daling van de hitte in de warmere periodes van het jaar. Tevens laten ze de warmte van de laagstaande zon toe in de koudere maanden, wat resulteert in een optimale energiewinst.

Op dit moment zijn duurzame bouwtechnologieën vaak ‘state of the art’ en nog te duur of onbekend. Zodoende helpen alleen de mensen die het kunnen betalen mee tegen klimaatverandering. Drie architectuurstudenten van de TU Delft willen deze technieken juist beschikbaar stellen aan iedereen, zodat iedereen iets kan doen tegen de klimaatverandering en hun energierekening kunnen verlagen. Onlangs hebben de studenten een huis in Detroit, USA gekocht waar zij in september 2016 een showcase voor low-budget en do-it-yourself (DIY) renovatietechnieken van gaan maken. Dit doen zij onder de naam: The Motown Movement.

In de jaren vijftig hebben de rassenrellen en krimpende auto-industrie de ondergang van Detroit ingeluid. De stad staat nu bekend om zijn compleet leegstaande wijken, armoede en criminaliteit. Er is weinig geld en de achtergebleven bewoners wonen in verouderde huizen binnen een verouderde infrastructuur. Desondanks blijft de moedige Detroiter enorm positief en is er een sterke do-it-yourself cultuur ontstaan, waarbij men gebruik maakt van de beschikbare ruimte, materialen en vrijheid. Met het project ondersteunen de studenten deze ondernemende cultuur en de ontwikkeling naar zelfredzaamheid in de stad Detroit.

Community house
Het aangekochte huis is een vervallen, bakstenen tweegezinswoning aan Ford St, Detroit. De benedenwoning wordt het community house waar gratis workshops zullen worden gegeven over duurzaam bouwen. De bovenwoning wordt aan een gezin gegeven dat uit huis is gezet vanwege financiële problemen. Het demonstratiehuis zorgt ervoor dat het gezin zichzelf beter kan wapenen tegen de hoge energierekening en geeft ook inspiratie aan andere families, buurten, steden en landen. De methode van de studenten is toepasbaar in elk huis.

De drie initiatiefnemers hebben sinds februari een samenwerking opgezet met diverse organisaties die diepgeworteld zijn in de community van Detroit. Na hun tweede bezoek aan de stad in april-mei, werken ze vanaf juni weer vanuit Nederland om fondsen te werven en de methode verder te ontwikkelen. Half september beginnen ze met de transformatie van het huis in Detroit, dat tot half december zal duren. Daarna willen de studenten alle bevindingen publiceren.

The Motown Movement
De drie architectuurstudenten aan de TU Delft: Bob Hendrikx (22), Dominik Lukkes (22) en Ronen Dan (22) hebben hun studie na de bachelorfase een jaar stop gezet om zich in te zetten voor de maatschappij. Ze gaan het vervallen huis transformeren tot een zelfvoorzienende woning. In dit onderzoeksproject brengen zij onderzoek en educatie samen in een showcase: een menukaart van low-budget en do-it-yourself methodes voor het verduurzamen van een bestaand huis.

Meer informatie: www.themotownmovement.com